Figowiec pospolity

Nazwa polska: Figowiec pospolity

Nazwa łacińska: Ficus carica

Rodzina: Morwowate - Moraceae

Pochodzenie: Bliski Wschód, zachodnia Azja

Figowiec pospolity, inaczej zwany figą pospolitą, jest dwupiennym drzewem, osiągającym do 10m wysokości, o pokładających się gałęziach. Czasami jest to krzew z odrostami. Korowina jasnoszara, gładka. Pędy grube, zielone lub szare i pokryte gruzełkami. Wszystkie części rośliny zawierają sok mleczny, którego jednym z głównych składników jest kauczuk. Liście są jednosezonowe, opadające. W zarysie okrągłe, dłoniasto-3-5-klapowe, o średnicy do 12cm. Z wierzchu ciemnozielone, szorstkochropowate, od spodu gruczołkowato owłosione. Kwiaty osadzone są na wewnętrznej ściance dzbankowatej, jakby wydrążonej, mięsistej, zgrubiałej osi kwiatostanowej. Rośliny żeńskie wytwarzają jedynie żeńskie kwiaty długoszyjkowe o jednym słupku, które są zdolne do wytwarzania nasion po zapyleniu i dają figi jadalne. Rośliny męskie  zawiązują zwykle pięć kwiatów męskich o 5 pręcikach i 5-działkowym okwiecie, a pod nimi krótkoszyjkowe kwiaty żeńskie zwane wyroślami. Owoce to gruszkowatego kształtu owocostany orzeszkowe zawierające liczne orzeszki i nazywane są figami. Owoce dziko rosnących figowców stanowią pożywienie dla nietoperzy i niektórych ptaków. Zwierzęta często roznoszą je po lesie, w ten sposób przyczyniają się do ich rozprzestrzenienia. Porzucone nasiona fig kiełkują na gałęziach drzew, spuszczając korzenie aż do ziemi. Korzenie te rozrastają się i szczelnie obejmują pień drzewa, w końcu dusząc go. Po jakimś czasie rośnie już tylko figowiec, a w jego wnętrzu jest spróchniały pień drzewa.

Roślina ta uprawiana już w epoce brązu. Figi były ważnym źródłem pożywienia w starożytnych cywilizacjach na Bliskim Wschodzie, liczne ich pestki odkryto w wykopaliskach sprzed 5 tysięcy lat w Gezer. Pierwsze udokumentowane uprawy w Sumerze, a następnie w Egipcie (zachowały się płaskorzeźby przedstawiające zbiory fig z ok. 2500r. p.n.e.), gdzie figowiec należał do jednych z ważniejszych upraw. W IX w. p.n.e. Grecy rozpoczęli uprawę figowca – początkowo na wyspach Morza Egejskiego, a potem rozpowszechnili ją w całym basenie Morza Śródziemnego.

Głównym celem uprawy figowca pospolitego są jego owoce – figi. Nadają się do spożycia zarówno po przetworzeniu, jak i na surowo. Zaliczane są do bakalii i używane jako dodatek do ciast. W Polsce dostępne są głównie figi suszone i sprasowane, o charakterystycznej bursztynowej barwie. Takie suszone figi są bardzo trwałe – można je przechowywać nawet przez rok. Nadają się na przekąskę, na konfitury, dżemy i konserwy. Można z nich robić kompot W Europie Południowej wytwarza się z nich wino figowe. Figi suszone i podprażone są wykorzystywane jako namiastka kawy.

Figowce często są sadzone w krajach, gdzie rosną jako rośliny wiatrochronne na skrajach plantacji winorośli. Drewno figowców jest twarde i zwarte, dzięki czemu w stolarstwie służy do wyrabiania detali toczonych. Ponadto figi stosowane są w medycynie ludowej: w krajach południowych zaleca się figi przy schorzeniach sercowo-naczyniowych i niedokrwistości. Konfitury i odwary z "owoców" medycyna ludowa zaleca na nieżyty żołądka i zaparcia. W Gruzji odwar z liści stosowany jest przy kaszlu i przeziębieniach, a sok mleczny do leczenia ran.