Bluszcz pospolity

Nazwa polska: Bluszcz pospolity

Nazwa łacińska: Hedera helix

Rodzina: Araliowate - Araliaceae

Pochodzenie: Europa, zach. Azja

Bluszcz pospolity jest pnączem, które pnie się przy pomocy korzeni przybyszowych do wysokości 20m (rzadko do 30m). Osiąga do 70cm obwodu w pierśnicy. Silnie się rozgałęzia i jako roślina płożąca rozrosnąć się może na rozległej powierzchni. Pędy kwitnące pozbawione są korzeni przybyszowych i rosną wzniesione, odstając od podpory. Na starszych roślinach powstają także gałęzie zwisające, nie wykorzystujące podpory. Różne części rośliny pokryte są gwiazdkowatymi włoskami z 4–10 promieniami. Owłosienie nadaje szarą barwę młodym pędom. Liście są zimozielone, skrętoległe. W młodości owłosione, później nagie. Blaszki liściowe z wierzchu ciemnozielone z wyraźną siatką jasnożółtych nerwów i błyszczące, pod spodem jaśniejsze, matowe. Liście czerwienieją przy niższych temperaturach, są skórzaste i dwupostaciowe (heterofilia). Osadzone na pędach płonnych 3–5 klapowe (klapy trójkątne), u nasady sercowate, na szczycie tępe, długości i szerokości od 4 do 10cm. Liście pędów położonych niżej zazwyczaj silniej wcinane. Liście rosnące na pędach kwitnących są jajowate lub jajowatolancetowate, całobrzegie, zaostrzone, silnie lśniące. Kwiaty obupłciowe, drobne, 5-krotne, zebrane baldachowate półkuliste wiechy o średnicy 2–4cm, wyrastające po 3–10 na jednej osi. Owocem są pestkowce, kuliste, wielkości grochu (średnica 8–10mm), początkowo ciemnobrązowe, dojrzałe niebieskoczarne..

Wszystkie części rośliny, a zwłaszcza owoce są trujące dla człowieka, szczególnie dla dzieci. Przyczyną są szkodliwe saponiny działające drażniąco na skórę i spojówki oczu. Po spożyciu wywołują pieczenie w ustach i gardle, mogą wywoływać biegunkę i skurcze, a przy większych ilościach zatrzymanie oddechu. Opisywano też działanie polegające na wywoływaniu halucynacji i odrętwienia.

W Polsce bluszcz podlegał częściowej ochronie gatunkowej, jednak od 2014 roku takowej przestał podlegać. Gatunek nie jest zagrożony w skali krajowej i nie jest wymieniany w regionalnych czerwonych listach roślin zagrożonych. Intencją wprowadzenia ochrony prawnej było zachowanie starych i kwitnących okazów, nadających szczególny urok lasom, w polskich warunkach zwykle pozbawionych udziału pnączy. Bluszcz posiada status gatunku zagrożonego w Estonii, gdzie znajduje się na granicy zasięgu. Tam też podlega ochronie prawnej. Jako gatunek najmniejszej troski wymieniony jest także w czerwonej księdze Wielkiej Brytanii.

Bluszcz jest popularną rośliną ozdobną. Znajduje wiele zastosowań, m.in. w przemyśle zielarskim i kosmetycznym, jest też rośliną miododajną. Obecność bluszczu w pomieszczeniach, poza poprawą estetyki jest korzystna dla zachowania odpowiedniego stanu powietrza. Bluszcz wchłania bowiem szereg substancji toksycznych, skuteczny jest zwłaszcza w usuwaniu oparów formaldehydu.