Każdy, kto zna historię Zamku Książ, zapewne wie, że obiekt ten wielokrotnie zmieniał właścicieli. Był często przebudowywany według wizji kolejnych posiadaczy albo też niszczony podczas wojen przetaczających się przez Śląsk. Żadna z nawałnic dziejowych nie była jednak dla mienia zamku tak dewastująca jak ta, którą na te ziemie sprowadziły totalitaryzmy hitlerowski i stalinowski. Po II Wojnie Światowej w zamkowych zbiorach niewiele zostało wartościowych przedmiotów, a nawet to, co udało się zachować, rozkradziono w następnych latach, gdy Książem nie interesował się nikt poza szabrownikami.
Choć zamek zawsze zachwycał swą imponującą bryłą i kubaturą, jego opustoszałe po wojnach światowych wnętrza skłaniały do refleksji nad minionym bogactwem tego miejsca. Hochbergowie, którzy władali zamkiem przez ponad 400 lat, zgromadzili tu księgozbiór liczący ponad 64 tys. woluminów oraz wspaniałe zbiory rozmaitych dzieł artystycznych. Wszak Książ miał być „śląskim Helikonem, miejscem rozkwitu sztuk i nauk” (za: Beata Lejman, Metamorfozy Zamku Książ). Ponownie stał się nim w lipcu 2015 roku.
Wystawa „Metamorfozy Zamku Książ” jest wspólną inicjatywą Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz Zamku Książ w Wałbrzychu, dzięki której do dawnej siedziby Piastów i Hochbergów po ponad 70 latach powróciły obrazy zdobiące niegdyś jej sale. Przedsięwzięcie to jest uznawane za „precedens” w naszym kraju, gdyż aż 40 dzieł sztuki pochodzących ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu znalazło się w zamkowych komnatach. Spośród eksponowanych obrazów dziesięć pochodzi z dawnej kolekcji Hochbergów, cztery to XVIII-wieczne portrety członków rodu, a pozostałe wpisują właścicieli Książa w dramatyczną panoramę historii Śląska.
Otwarcie wystawy 11 lipca 2015 r. zostało uznane za najważniejsze wydarzenie w powojennej historii Zamku Książ.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Obecnie wystawę „Metamorfozy Zamku Książ” można oglądać na traktach Barokowym i Środkowym. Dobór dzieł tam przedstawionych, ich rozmieszczenie oraz wspaniałe opisy pozwalają na poznanie zamku nie tylko jako obiektu o niezwykłym bogactwie form architektonicznych, ale jako „miejsca z duszą”. Na przestrzeni wieków w Książu splatały się bowiem różne koncepcje artystyczne z myślą naukową i filozoficzną. Zapraszamy do wyruszenia w tę niezwykłą podróż, jaką jest zwiedzanie zamku i wystawy.
Warto pamiętać, że w cenę biletu na zwiedzanie zamku zawarte jest zwiedzanie palmiarni oraz wstęp na wystawę "Metamorfozy Zamku Książ" (za wyjątkiem biletów na wydarzenia specjalne jak np. Nocne Zwiedzanie).
Trakt Barokowy, zwany również Powitalnym, umożliwia turystom poznanie sal reprezentacyjnych zamku. Dlaczego wejścia na Dziedziniec Honorowy strzegą lwy, a na postumentach wyeksponowane zostały postacie Apolla i Diany? Jakie sceny i treści prezentują kamienne figury umieszczone na ażurowych balustradach?
Odkrywając zakodowane w dziełach sztuki znaczenia, dowiadujemy się, jak wielką wagę przypisywał przemianom Konrad Ernst Maximilian von Hochberg podczas przebudowy zamku w stylu barokowym. Właśnie wówczas, w latach 1722-1732 ujęto piastowską wieżę trzema skrzydłami, z których wschodnie uzyskało elegancką fasadę poprzedzoną bajecznym Dziedzińcem Honorowym. Zainspirowany Metamorfozami Owidiusza (od których nazwę czerpie cała wystawa), Hochberg sprawił, że książańskie sale wypełnione zostały niezwykłą symboliką; zwiedzanie tej części wystawy obfituje więc w piękne mitologiczne historie i ciekawe anegdoty, które nie tylko bawią, ale i uczą.
Trakt Barokowy w zamku wiedzie przez:
Salę Metamorfoz, gdzie możemy zobaczyć obrazy z kolekcji ostatniego pana na zamku, Jana Henryka XV, męża legendarnej księżnej Daisy;
Salon Zielony, w którym zawieszone zostały portrety członków rodu von Hochberg;
Salę Maksymiliana, najlepiej zachowaną na Śląsku pałacową salę reprezentacyjną, w której oprócz wspaniałych płaskorzeźb, marmoryzacji i złoceń za prawdziwą perłę uważany jest plafon pędzla Feliksa Antoniego Schefflera ukazujący wizytę Ateny w siedzibie muz na Helikonie;
Salon Biały, ozdobiony dziełami przybliżającymi dawny styl życia Hochbergów;
Salę Orientalną, która po zmianie ekspozycji stanie się książańskim oknem na świat;
Pokój Gier, z dekoracją nawiązującą do rozrywek dawnej arystokracji, ale także ważnej obecnie dla zamku funkcji edukacji poprzez zabawę i sztukę;
Salon Włoski, którego nazwa i wystrój przywołują fascynacje rodu von Hochberg Italią.
Trakt Środkowy znajduje się w najstarszej, średniowieczno-renesansowej części zamku. Prezentowana w Sali Konrada „Galeria Sławnych” wplata Książ w historię Europy oraz panujących w niej relacji międzynarodowych. Turyści stają tu oko w oko z przedstawicielami potężnych dynastii, które miały wpływ nie tylko na dzieje Śląska, ale i całego kontynentu.
Choć Trakt Środkowy obejmuje także Hol Myśliwski i przylegający do niego wewnętrzny Czarny Dziedziniec oraz Salę Rycerską, to w Sali Konrada zgromadzone zostały wspaniałe dzieła z Muzeum Narodowego we Wrocławiu. W ramach wystawy „Metamorfozy Zamku Książ” utworzona tu „Galeria Sławnych” przywołuje tradycje Cesarstwa Rzymskiego oraz legendy założycielskie dynastii Przemyślidów, Piastów, Habsburgów i Hohenzollernów. Nie sposób bowiem poznać historię Książa oraz panującej tu rodziny von Hochberg w oderwaniu od miejsca zamku i regionu w ówczesnym świecie.
Więcej informacji o wystawie oraz traktach znaleźć można w publikacji pt. "Metamorfozy Zamku Książ" autorstwa dr Beaty Lejman, kustosza Muzeum Narodowego we Wrocławiu i kuratorkę wystawy. Książka jest dostępna w zamku oraz w sklepie online.
.