„(…) Pani dane kontaktowe otrzymałem z Magdeburskiej Bazy Internetowej Zaginionych Dzieł  Sztuki (Magdeburger Lost Art Internet Database)”. – tak zaczyna się wiadomość, który otrzymała rano, 9 września 2016 r.  Magdalena Woch z Działu Kultury i Turystyki Zamku Książ. –„Sprawa dotyczy trzech książek z Biblioteki Książańskiej.” – pisał dalej pan Martin Beisswenger -„Kupiłem te książki przed wielu laty z czystej ciekawości w pewnym moskiewskim antykwariacie i później przywiozłem do Niemiec. Od tego momentu leżały one przez cały czas w starej szafie, zupełnie przeze mnie zapomniane, gdzie odnalazłem je na nowo całkiem niedawno.”

Już pierwsza część maila przyprawiła nas o szybsze bicie serca. Od początku 2015 r. spółce udało się odzyskać 2 publikacje z biblioteki Hochbergów (Kroniki Saksońskie oraz Podręcznik do matematyki), a tu nagle dotarła do nas informacja o trzech kolejnych pozycjach.

                Dla przypomnienia, w XVIII wieku Konrad Ernst Maximilian rozpoczął gromadzenie unikalnych dzieł w zamkowej bibliotece, tym samym tworząc podstawy wciąż rozbudowującego się archiwum Hochbergów.  W samym gabinecie sztuki znajdowały się zbiory przyrodniczo- naukowe, instrumenty fizyczne i optyczne, posiadające ogromną wartość historyczną, co stanowiło istny gabinet osobliwości tzw. Kunstkamerę. W 1897 roku, gdy biblioteka została przeniesiona z zamku do budynku bramnego, liczyła już ponad 60 000 woluminów.

W latach 1942-1943 trwało „zabezpieczanie” zbiorów dzieł sztuki zgromadzonych przez Hochbergów oraz stopniowe ich wywożenie z zamku przez nazistów.  W okresie 1945 – 1946, gdy w zamku stacjonowały wojska radzieckie, rozgrabione zostały zbiory Książańskiej Biblioteki Majorackiej. Prawdopodobnie większość egzemplarzy została wywieziona na teren ówczesnego ZSRR.

„Wszystkie trzy książki mają charakterystyczny, owalny stempel „Fürstensteiner Bibliothek”, który zobaczyć można także w internecie (http://www.lostart.de/EN/Fund/435855)” – czytamy dalej w wiadomości od Pana Martina Beisswengera - „Konkretnie chodzi tu o następujące dzieła z XVII i XVIII wieku:

1. II tom zbiorczego wydania dzieł Thomasa Hobbesa (zawiera on następujące części: enthält De cive, Dialogus physicus de natura aeris, De principiis et ratiocinatione geometrarum und Leviathan), wydrukowany najprawdopodobniej w roku 1668 w Amsterdamie
2. Historia soborów kościelnych (Historiae conciliorum ecclesiasticae) z późnego wieku XVIII
3. Pierwszy tom Kancelarii Wojny Niemieckiej z roku 1762”.

Jaka jest wartość tych książek dla zamku? „Jeżeli chodzi o wartość sentymentalno[MW3] -emocjonalną – to dla mnie 150%.” – wyznaje Magdalena Woch – „Nie są to tak unikalne pozycje jak np. pierwsze wydanie Biblii Lutra, ale zawsze posiadaliśmy tylko szczątkowe listy książek, jakie znajdowały się w bibliotece Hochbergów i to na nich opieraliśmy swoje wyobrażenia o jej bogactwie. Teraz mamy kolejne egzemplarze w rękach i nasza wiedza się zwiększa. W dodatku do tej pory wszystkie publikacje pochodziły z XVIII wieku, tym razem udało się zdobyć jedną z XVII.”

                Warto wspomnieć, że jedna z odzyskanych książek opowiada historię wojen niemieckich w XVIII wieku, ale nietypowo – bo przez pryzmat wszystkich korespondencji wojennych, jakie się wtedy odbyły. Co pozostaje charakterystyczne wszystkie pozycje są w białych oprawach – dlaczego? – to nie są ich oryginalne oprawy, w ten sposób zostały zunifikowane pod Książańską Bibliotekę Majoracką. Ta charakterystyczna biel to więc kolejny ślad dawnych czasów.

„Bardzo by mnie ucieszyło, gdyby książki powróciły do miejsca ich pochodzenia (…)” – tak kończy się wiadomość od tego niezwykłego darczyńcy. Trudno wyrazić wdzięczność, za tak wielkie gesty. Z pewnością dają one olbrzymią nadzieję na przyszłość:

„Całe zdarzenie jest niezwykłe, bo to dzieło czystego przypadku. Nie szukaliśmy tych książek, to one znalazły nas.”- kontynuuje Magdalena Woch „- Żywimy szczerą nadzieję, że takie sytuacje zadziałają, jak efekt domina, który doprowadzi nas do odbudowania biblioteki i chociaż części zbiorów Hochbergów”.