Bluszcz pospolity
Nazwa polska: Bluszcz pospolity
Nazwa łacińska: Hedera helix
Rodzina: Araliowate - Araliaceae
Pochodzenie: Europa, zach. Azja
Bluszcz pospolity jest pnÄ…czem, które pnie siÄ™ przy pomocy korzeni przybyszowych do wysokoÅ›ci 20m (rzadko do 30m). OsiÄ…ga do 70cm obwodu w pierÅ›nicy. Silnie siÄ™ rozgaÅ‚Ä™zia i jako roÅ›lina pÅ‚ożąca rozrosnąć siÄ™ może na rozlegÅ‚ej powierzchni. PÄ™dy kwitnÄ…ce pozbawione sÄ… korzeni przybyszowych i rosnÄ… wzniesione, odstajÄ…c od podpory. Na starszych roÅ›linach powstajÄ… także gaÅ‚Ä™zie zwisajÄ…ce, nie wykorzystujÄ…ce podpory. Różne części roÅ›liny pokryte sÄ… gwiazdkowatymi wÅ‚oskami z 4–10 promieniami. OwÅ‚osienie nadaje szarÄ… barwÄ™ mÅ‚odym pÄ™dom. LiÅ›cie sÄ… zimozielone, skrÄ™tolegÅ‚e. W mÅ‚odoÅ›ci owÅ‚osione, później nagie. Blaszki liÅ›ciowe z wierzchu ciemnozielone z wyraźnÄ… siatkÄ… jasnożóÅ‚tych nerwów i bÅ‚yszczÄ…ce, pod spodem jaÅ›niejsze, matowe. LiÅ›cie czerwieniejÄ… przy niższych temperaturach, sÄ… skórzaste i dwupostaciowe (heterofilia). Osadzone na pÄ™dach pÅ‚onnych 3–5 klapowe (klapy trójkÄ…tne), u nasady sercowate, na szczycie tÄ™pe, dÅ‚ugoÅ›ci i szerokoÅ›ci od 4 do 10cm. LiÅ›cie pÄ™dów poÅ‚ożonych niżej zazwyczaj silniej wcinane. LiÅ›cie rosnÄ…ce na pÄ™dach kwitnÄ…cych sÄ… jajowate lub jajowatolancetowate, caÅ‚obrzegie, zaostrzone, silnie lÅ›niÄ…ce. Kwiaty obupÅ‚ciowe, drobne, 5-krotne, zebrane baldachowate póÅ‚kuliste wiechy o Å›rednicy 2–4cm, wyrastajÄ…ce po 3–10 na jednej osi. Owocem sÄ… pestkowce, kuliste, wielkoÅ›ci grochu (Å›rednica 8–10mm), poczÄ…tkowo ciemnobrÄ…zowe, dojrzaÅ‚e niebieskoczarne..
Wszystkie części roÅ›liny, a zwÅ‚aszcza owoce sÄ… trujÄ…ce dla czÅ‚owieka, szczególnie dla dzieci. PrzyczynÄ… sÄ… szkodliwe saponiny dziaÅ‚ajÄ…ce drażniÄ…co na skórÄ™ i spojówki oczu. Po spożyciu wywoÅ‚ujÄ… pieczenie w ustach i gardle, mogÄ… wywoÅ‚ywać biegunkÄ™ i skurcze, a przy wiÄ™kszych iloÅ›ciach zatrzymanie oddechu. Opisywano też dziaÅ‚anie polegajÄ…ce na wywoÅ‚ywaniu halucynacji i odrÄ™twienia.
W Polsce bluszcz podlegaÅ‚ częściowej ochronie gatunkowej, jednak od 2014 roku takowej przestaÅ‚ podlegać. Gatunek nie jest zagrożony w skali krajowej i nie jest wymieniany w regionalnych czerwonych listach roÅ›lin zagrożonych. IntencjÄ… wprowadzenia ochrony prawnej byÅ‚o zachowanie starych i kwitnÄ…cych okazów, nadajÄ…cych szczególny urok lasom, w polskich warunkach zwykle pozbawionych udziaÅ‚u pnÄ…czy. Bluszcz posiada status gatunku zagrożonego w Estonii, gdzie znajduje siÄ™ na granicy zasiÄ™gu. Tam też podlega ochronie prawnej. Jako gatunek najmniejszej troski wymieniony jest także w czerwonej ksiÄ™dze Wielkiej Brytanii.
Bluszcz jest popularnÄ… roÅ›linÄ… ozdobnÄ…. Znajduje wiele zastosowaÅ„, m.in. w przemyÅ›le zielarskim i kosmetycznym, jest też roÅ›linÄ… miododajnÄ…. Obecność bluszczu w pomieszczeniach, poza poprawÄ… estetyki jest korzystna dla zachowania odpowiedniego stanu powietrza. Bluszcz wchÅ‚ania bowiem szereg substancji toksycznych, skuteczny jest zwÅ‚aszcza w usuwaniu oparów formaldehydu.
